قصر خورشید کلات مشهد

قصر خورشید کلات مشهد، مهم‌ترین و شهره‌ترین اثر تاریخی کلات است و مثل میدان آزادی که نماد تهران تلقی می‌شود یا حرم امام رضا (ع) که نماد مشهد است، نماد کلات نادری به شمار می‌رود و صد البته که از کارهای نادرشاه افشار است. البته در این مورد باز هم شواهد باستان شناسی و گمانه زنی‌های اخیر نشان می‌دهند که قصر خورشید کلات مشهد روی بنای قدیمی تری متعلق به دوره ایلخانی ساخته شده و این یعنی که کلات در دوره ایلخانی جای مهمی بوده است.

قصر خورشید کلات مشهد، مهم‌ترین و شهره‌ترین اثر تاریخی کلات است و مثل میدان آزادی که نماد تهران تلقی می‌شود یا حرم امام رضا (ع) که نماد مشهد است، نماد کلات نادری به شمار می‌رود و صد البته که از کارهای نادرشاه افشار است. البته در این مورد باز هم شواهد باستان شناسی و گمانه زنی‌های اخیر نشان می‌دهند که قصر خورشید کلات مشهد روی بنای قدیمی تری متعلق به دوره ایلخانی ساخته شده و این یعنی که کلات در دوره ایلخانی جای مهمی بوده است.

قصر خورشید کلات مشهد در وسط باغی بزرگ بنا شده که اکنون چند چنار سالخورده در این سو و آن سویش حکایت می‌کند که به روزگار نادر جای فوق العاده زیبایی بوده. اما حالا پس از گذشت نزدیک به 300 سال، زیر بار حوادث روزگار کمر خم کرده و گرچه با شکوه می‌نماید، اما بعید است که یک دهم هیبت اولیه را داشته باشد.

تا چند سال پیش که به کل خراب بود، ولی اکنون به لطف سازمان میراث فرهنگی و گردشگری خراسان مرمت شده و سر و وضع آبرومندی یافته و حتی باغ پیرامونش احیا شده است. می‌گویند وقتی در بهار سال 1355 سیلی ویرانگر کلات را زیر و رو کرد، محمد رضا پهلوی با هلی کوپتر به کلات آمد و همین که پایش بر زمین بند شد و چشمش به قصر خورشید افتاد، با شگفتی پرسید: نادر در این خانه زندگی می‌کرده ؟! گویی که می‌اندیشید قصر فاتح هند باید از سعد آباد و نیاوران بزرگ‌تر یا در حد و اندازه آنها باشد!

قصر خورشید کلات مشهد در 3 طبقه ساخته شده: اول زیر زمین که شامل دو بخش است، یکی بخش مرکزی که بر چهار پایه سنگی استوار است و همانند دخمه‌ای است که پیشتر راه به جایی نداشته و بعدها پله‌ای برای آن ایجاد کرده‌اند. دیگر، اتاق‌ها و راهروهایی است که دورادور بخش مرکزی را فرا گرفته و می‌توان از طریق آن حلقه وار تمام زیر زمین دور زد.

می گویند اینجا محل نگاهداری خزاین نادری و به ویژه غنایمی بودده که از هند آورده بود. برخی هم عقیده دارند که جای زندانی کردن مغضوبین درگاه بوده است. هم اکنون در این زیر زمین یک کتاب فروشی و نمایشگاه عکس از تصاویر قدیمی کلات و مراحل مرمت آن دایر است که بسیار دیدنی است. برخی اشیای قدیمی یافته شده در کلات را نیز در همین بخش به نمایش گذارده‌اند.

طبقه دوم یا همکف نیز درست مانند زیر زمین دو بخش دارد. اول یک تالار بزرگ هشت ضلعی که از ایوانچه‌هایی شکل یافته و دیواره هاش با نقاشی‌های همراه با طلا کاری پوشیده شده است. دورادور این تالار اتاق‌هایی قرار دارد که بخش دوم طبقه همکف را شکل می‌دهند و در آنها بخاری‌های دیواری تعبیه شده است. همچنین در تالار، کتیبه‌ای نواری شامل سوره نباً (عم یتسائلون) به چشم می‌خورد که تاریخ جمادی الاول سال 1160 ه. ق (سال مرگ نادر) در پایان آن خوانده می‌شود.

طبقه سوم نیز دو بخش دارد. اول بخش خارجی که همان استوانه 66 ستونی است و دوم بخش داخلی که شکل قوسی دارد و به سبک و سیاق بناهای سنتی ایران زینت یافته است. فضای میان این دو بخش در جاهایی خالی است؛ پله‌هایی که از طریق آنها می‌توان به بالای برج مدور رفت از همین بخش عبور می‌کند. بلندای طبقه سوم کاخ از کف محوطه 17/40 متر است.

اگر به تزئینات و نقش‌های بیرون قصر نظر بیندازید؛ می‌بینید که نقش‌ها با طبیعت ایران بیگانه‌اند. یعنی عموماً میوه‌هایی را کشیده‌اند که مثل آناناس و موز و انبه چندان با اقلیم ایران سازگاری ندارند. بگذریم که امروزه به مدد ارتباطات، موز آمریکای لاتین و آناناس جنوب شرق آسیا در سبزی فروشی هر محله‌ای یافت می‌شود! به هر حال، نقش این میوه‌ها بر در و دیوار قصر خورشید می‌رساند که جملگی کار دست هنرمندانی هستند که نادر از هند آورده بود و هنوز از حال و هوای شبه قاره بیرون نیامده بودند. بقیه زیبایی‌های قصر خورشید را باید خودتان ببینید.

راستی اگر دیدید در ورودی قصر بسته است، نگران نشوید. چون تعداد بینندگان قصر زیاد نیست، معمولاً در را می‌بندند و وقتی مسافری آمد به رویش می‌گشایند. پس در همان باغ قصر خورشید سراغ مسئول مربوطه را بگیرید و از او بخواهید که درب قصر را برایتان باز کند. به ویژه زیر زمین را که خیلی زیباست.

شما می توانید برای رزرو هتل در سراسر ایران و یا رزرو هتل های مشهد از طریق سایت رزرواسیون آریا اقدام نمایید.