نقش شاپور فارس

خرابه های شهر شاپور در شهرستان کازرون از بقایای شهری آباد بر جای مانده است. در خرابه های شهر شاپور، کم و بیش شالوده های بعضی عمارات نیز دیده می‌شود. خرابه های شهر در مکانی به نام تنگ چوگان در چند کیلومتری شهر کازرون قرار دارد. در این مکان، نقاشی هایی بر دیوارة کوه از سنگ تراشیده شده که به نقش شاپور معروف هستند.

از تنگ چوگان رودخانه‌ای می‌گذرد و روی دیوارة کوه در دو طرف رودخانه نقاشی هایی حجاری شده که دامنة آن رو به شمال است.

نقش اول: دو سوار رو به روی یکدیگر ایستاده اند که بر اثر مرور زمان، حجاری آن صدمه دیده است. نقش انسان تنومندی نیز که دست خود را پشت سر گذاشته، در زیر پای اسبها دیده می‌شود. شخصی دیگر رو به روی سوار دوم زانو زده و دست خود را به عنوان تقاضای بخشش جلو آورده است.

نقش دوم: گویا شکل شاپور است که سوار بر اسب با موهای مجعد و کلاه کیانی دیده می‌شود. بالای سر شاپور، تصویر فرشته ای دیده می‌شود که شیپور در دست دارد. در دو طرف حجاریها، نقش دو ایوان و در هر ایوان نقش سه نفر حجاری شده اند. ظاهراً در نقش دوم، شاپور اشخاصی را که حامل هدایایی هستند به حضور پذیرفته است.

نقش سوم: گویا باز هم خود شاپور است با دو پهلوان که سوار و مسلح هستند. در دست یکی از آنها حلقه‌ای است که می‌خواهد به دیگری بدهد. نقش اسبها به طرزی کم نظیر حجاری شده است.

نقش چهارم: در این نقش، گویا مجلس بزمی حجاری شده و شاپور در وسط جمع دیده می‌شود. این نقاشی، فرسوده شده و از شکاف سنگهای آن علف روئیده است.

در اطراف این حجاری ها، نقوش تعداد زیادی سوار و پیاده دیده می‌شود که هر یک چیزی در دست دارند و به حضور پادشاه می‌رساند. در میان حجاریها، نقشهایی از شتر، فیل، ارابه، نیزه و شمشیر دیده می‌شود.

کنده کاریهای این نقشها روی صخره انجام شده است و شباهت بسیار به حجاری دورة هخامنشیان دارد. ویژگی‌های حجاری دورة ساسانی مانند دقت در جزئیات لباس، اندام پیکره ها و تزئینات به خوبی در این آثار دیده می‌شود. مجموعه‌ی نقش‌های تنگ چوگان دارای شش دسته نقش گوناگون هستند.

سه نقش از شش نقش برجسته را صحنة پیروزی شاپور اول بر والرین امپراتور روم تشکیل می دهند. اندازة این نقشها متفاوت اند و در یکی از آنها که بزرگترین صحنة این پیروزی را نشان می دهد، زیر پای اسب شاپور، پیکری بر زمین افتاده است که بیانگر شکست دشمن است.

نقش برجستة بهرام دوم که صحنة پیروزی بهرام دوم (293-277 میلادی) را بر بادیه نشینان عرب نشان می دهد.

نقش برجسته ای که مراسم اعطای سلطنت از سوي اهورا مزدا بهرام اول را نشان می دهد.

نقش برجسته‌ای که پیروزی شاپور ذوالاکتاف را بر دشمنان نشان می دهند.

کتیبه های کورنگون (کرنگون)

در شمال غربی فهلیان و در جنوب روستای سه تلون، در ۲۰ کیلومتری شمال غربی نورآباد، بر فراز کوه کرنگون، آثار حجاری شده معروف به نقاره خانه و سگ مترو جلب توجه می‌کند. قدمت این آثار تاریخی به قرن سوم پیش از میلاد می رسد. در حال حاضر، تنها راه دستیابی به این نقاشی ها، یک پلکان کوچک است که به قلة کوه می رسد. این محل چنانچه از نقوش کنده کاری شده روی سنگها بر می آید، محل عبادت بوده است. جالب توجه آنکه نمونه‌ای دیگر از کتیبه های موجود در کورنگون نیز در نقش رستم در نزدیکی تخت جمشید دیده شده است