روستای بسطام و خرقان شهر شاهرود
سمنان-شاهرودبسطام و خرقان با فاصله اندکی از یکدیگر در شمال شاهرود و در دشت حاصلخیزی قرار دارند که اطراف آنها را کوه‌های کم ارتفاع فرا گرفته‌اند. آب و هوای این ناحیه معتدل و خشک است. مردم خرقان و بسطام به زبان فارسی سخن می‌گویند و پیرو مذهب شیعه اثنی عشری هستند.
اقتصاد مردم این ناحیه بر اساس کشاورزی و صنایع دستی شکل گرفته است. جاجیم، گلیم و ابریشم بافی در این ناحیه رایج است. قدمت بسطام و خرقان به بیش از 700 سال می‌رسد. مهم‌ترین آثار تاریخی بسطام و خرقان عبارتند از:
برج کاشانه بسطام در جنوب شرقی مسجد جامع، برجی بلند و زیبا وجود داردکه به نام کاشانه معروف است. از تاریخ بنای این برج اطلاع صحیحی در دست نیست. به عقیده اهالی بسطام، این برج قبل از اسلام آتشکده زرتشتیان بود. برخی از خاورشناسان بر این عقیده‌اند که این بنا از آثار غازان خان مغول است و اسم اصلی آن غازانه بوده و به مرور زمان و بدون توجه به اصل آن به کاشانه تبدیل شده است.گویا در دوره‌های بعد از اسلام، از این برج برای دیده‌بانی بسطام استفاده شده است. آرامگاه بایزید بسطامی در شمال آرامگاه امامزاده محمد (ع) واقع شده است. روی قبر بایزید، یک سنگ مرمر قرار دارد که کلماتی از مناجات مشهور علی ابن ابیطالب (ع) بر آن حک شده است و به طوری که از مفاد این سنگ نوشته برمی‌آید، این سنگ به شخصی به نام قاضی ملک از حکام ایالت قومس تعلق دارد، ولی معلوم نیست به چه علت آن را روی آرامگاه بایزید نصب کرده‌اند. طیفور ابن عیسی ابن آدم ابن سروشان، مشهور به بایزید بسطامی، از مشایخ بزرگ صوفیه و از مشهورترین عرفای ایران است. مجموعه بایزید بسطامی بسیار دیدنی و جالب توجه است.
بقعه امامزاده محمد (ع) در جنب آرامگاه بایزید بسطامی، بقعه بسیار معروف امامزاده محمد (بنا بر روایتی، محل دفن فرزند امام صادق (ع) یا نوه او) واقع شده است. این بقعه شبیه به گنبدی است که در فاصله 15 کیلومتری سمت شمال آن ساخته شده و تقریبا قرینه یکدیگرند. گنبد سمت شمال آن، به نام گنبد غازان خان معروف است که بنای آن را به غازان خان مفول (703-670) نسبت می‌دهند. غازان خان دو گنبد را بر سر قبر امامزاده محمد (ع) و آرامگاه بایزید بنا کرده است.
آرامگاه شیخ ابوالحسن خرقانی، عارف نامی در ٢۴ کیلومتری شاهرود در شمال خرقان بر روی تپه‌ای قرار دارد و اطراف آن را فضای سبزی احاطه کرده است. از مسجد جوار این آرامگاه فقط محراب آن باقی مانده است، که گچبری‌های زیبا و استادانه‌ای دارد. بر روی قبر شیخ، یک قطعه سنگ مرمری وجود دارد که اشعاری بر آن حک شده است. دیگر آثار این ناحیه عبارتند از: قنات‌های تاریخی، مساجد قدیمی به ویژه مسجد جامع بسطام که نوع معماری، گچبری وکتیبه‌های آن بسیار جالب توجه است.
