روستای سلطانیه شهر ابهر

زنجان-ابهر
سلطانیه در یک ناحیه دشتی با آب و هوای خشک و سرد واقع شده است. مردم آن به زبان ترکی آذری سخن می‌گویند و پیرو مذهب اثنی عشری هستند.

 این ناحیه تاریخی از جهات مختلف واجد اهمیت جهانگردی است. در وسط سلطانیه، آثار ارزشمندی از معماری و شهرسازی دوران مغول بر جای مانده است. ارگ سلطانیه، مجموعه‌ای از آثار تاریخی است. این مجموعه شامل مدرسه، دارالشفاء، دارالضیافه، دارالسیاده، خانقاه، دارالکتب، بیت القانون، دیوانخانه‌ای به نام کریاس، مسجد جامع و بالاخره آرامگاه سلطنتی با موقوفات بسیار و مدیریت ویژه بوده است و خواجه رشیدالدین فضل الله نیز ناب التولیه آن بوده است.

از آثار سلمانیه سه بنای مجموعه تاریخی چلبی اوغلی، بقعه ملا حسن کاشانی و گنبد سلطانیه مورد اشاره قرار می‌گیرند:

گنبد سلطانیه: این بنا در دوران حکومت سلطان محمد خدابنده (اولجایتو) در مدت ٩ سال (704 الی 712 هـ..ق) احداث شد. گنبد سلطانیه، شکوه و بزرگی کلیسای جامع مریم مقدس را در فلورانس ایتالیا و مسجد ایاصوفیای ترکیه را تداعی می‌کند. این بنا، سومین بنای تاریخی جهان و اولین بنای بزرگ ایران است که در دوران برپایی بلندترین بنای جهان بوده است. سلطانیه نخستین بنایی است که تحول معماری دوران سلجوقی به معماری دوره ایلخانی را به وضوح نشان می‌دهد.

قلعه سلطانیه: آثار ارزشمندی از معماری و شهرسازی دوران مغول را در خود جای داده است. به طوری که در متن‌های تاریخی آمده است، این قلعه دارای عناصر شهری گوناگون می‌بوده است. مطالعات متن‌های تاریخی و شواهد عینی نشان می‌دهد که شهر سلطانیه در اوایل قرن هشتم هـ.ق. یکی از شهرهای بسیار مهم کشور بوده است. ولی پس از مرگ اولجایتو و ابوسعید بهادر که همراه به فروپاشی پایه‌های حکومتی مغول در ایران بود، شهر سلطانیه نیز متروک و متلاشی شد. هم اکنون قسمت اعظم این اثر تاریخی که یک مجموعه معماری و سندی مهم از شهرسازی دردوران مغول است در زیر خاک مدفون شده است.

بقعه ملاحسن کاشانی: این بنا در 5/2 کیلومتری جنوب شهر سلطانیه واقع شده است. تزئینات داخل بنا در دوره فتحعلی شاه قاجار به هزینه حاکم زنجان صورت گرفته است.

بنای تاریخی چلپی اوغلی: محققان، این مجموعه را به سلطان چلپی نسبت داده‌اند و تاریخ ساخت آن را سال 728 هـ..ق. ذکر کرده‌اند. این بنا در پانصد متری جنوب غربی سلطانیه قرار گرفته است.

مجموعه آثار با عظمت سلطانیه این ناحیه را به یک منطقه توریستی در سطح ملی تبدیل کرده است.