خانه های تاریخی اصفهان
اصفهان-اصفهانشهر اصفهان مهمترین مراکز معماری و شهرسازی ایران است. یکی از نقاط مهم در معماری اصفهان، طراحی داخلی خانه های آن است.در خانه ها سعی شده است تا شرایط مطلوب آسایش جسم، روح و روان انسان تامین گردد.
شهر اصفهان مهمترین مراکز معماری و شهرسازی ایران است. یکی از نقاط مهم در معماری اصفهان، طراحی داخلی خانه های آن است.در خانه ها سعی شده است تا شرایط مطلوب آسایش جسم، روح و روان انسان تامین گردد.
خانه تاریخی انگورستان ملک
از جمله خانه های تاریخی اصفهان این باغ انگور در زمان حکومت نادرشاه افشار به عنوان مالیات از مردم گرفته شد و در دوره ناصرالدین شاه قاجار به تملک مسئول امور مالی حکومت اصفهان، یعنی پدر حاج محمد ابراهیم ملک التجار در آمد. بعدها حاج محمد ابراهیم خان بنای انگورستان را به منظور برگزاری مراسم عزاداری و تعزیه احداث کرد. وقف نامه این بنا دارای تاریخ 1302 طی تعریض خیابان ملک از بین رفته است. باقیمانده بنا در شمال یک حیاط وسیع واقع شده و شامل یک حیاط مرکزی و یک سفره خانه است که مساحتی نزدیک به هم دارند. سفره خانه تمامی جبهه جنوبی این حیاط را در بر میگیرد و توسط یک ارسی ( پنجره بزرگ چوبی که یک جبهه اتاق را به طور کامل می پوشاند و دارای بازشوهای کشویی بالارونده و شیشه های رنگین است) وسیع به آن مشرف می گردد. فضای این سفره خانه از سوی دیگر توسط یک ارسی هفت دهنه به حیاط جنوبی بنا باز می شود. این فضا ارتفاعی معادل دو طبقه دارد و بعدها حیاط مرکزی نیز با سقفی به همین ارتفاع پوشیده شده است. بدین ترتیب با باز شدن ارسی های سفره خانه، فضایی یکپارچه شامل سفره خانه و حیاط سرپوشیده بدست می آید. همچنین از پشت بام حیاط و فضاهای سه جبهه دیگر آن برای انجام مراسم تعزیه استفاده می شده است. یک نورگیر بزرگ هشت ضلعی در سقف حیاط و پنجره های سراسری بالای دیوارهای آن روشنایی این فضا را تامین می کنند.
رزرو هتل های اصفهان با تخفیف
در جبهه شمالی حیاط سرپوشیده، یک تالار پنج دری قرار دارد که بنا بر وصیت ابراهیم خان وی و همسرش در آن جا به خاک سپرده شده اند. یک فضای وسیع سراسر جبهه غربی این حیاط را فرا گرفته که به نظر می رسد از ادغام سه اتاق سه دری مجاور یکدیگر پدید آمده است. دو اتاق سه دری جبهه شرقی حیاط سرپوشیده نیز به همین صورت با یکدیگر ترکیب شده اند. مجموعه فضاهای حیاط سرپوشیده، سفره خانه، اتاق مقبره و دیگر اتاق های اطراف حیاط دارای تزئینات فراوان گچبری، آینه کاریو کاشیکاری هستند.
ستون های میانه فضای سفره خانه و حیاط دارای روکش های چوبی و پایه و سر ستون های تزئینی می باشد. زیر زمین بزرگی در زیر فضای سفره خانه وجود دارد که از طریق نورگیرهای مشبک از حیاط جنوبی خانه نور می گیرد.
بخش شرقی خانه به فضاهای خدماتی از جمله حمام، آشپزخانه، انبارها و یک حیاط خلوت اختصاص دارد. در گوشه جنوب شرقی بنا حمامی واقع شده است که دارای سکوهایی در اطراف و سقفی گنبدی است. دو ورودی خانه به حیاط جنوبی آن باز می وشند که یکی از آنها مستقیما از حیاط جنوبی به فضای سفره خانه و دیری پس از عبور از چند فضا به حیاط سرپوشیده، زیر زیمن و سایر فضاها راه دارد.
آدرس خانه انگورستان ملک، اصفهان، خیابان شریف واقفی، خیابان ملک، محله شیخ یوسف
شماره تماس، 03132722033
ساعت بازدید، از ساعت 9 تا 16
مبلغ ورودی: 3000 تومان
برای استراحت هم می توانید در هتل ملک اصفهان (3 ستاره) اقامت داشته باشید.
خانه تاریخی مشیر الممالک اصفهان (خانه چرمی)
این بنا از خانه های تاریخی اصفهان است که در دوره قاجار بنا شده است و دارای فضا های متنوع و تزئینات فراوان می باشد. حیاط مستطیل شکل خانه در سه جبهه شمالی، شرقی و غربی خود با فضاهای متعددی احاطه شده که در این میانه جبهه شمالی با ارتفاعی نزدیک به سه طبقه مهمترین بخش خانه تشکیل می دهد. این جبهه شامل تالاری در میانه و چهار اتاق سه دری در دوطبقه طرفین آن است. هر یک از اتاق های سه دری در طبقه اول با سه در چوبی و در طبقه دوم به وسیله پنجره ارسی به فضای تالار گشوده می وند که در صورت باز بودن درها، مجمئعه این فضاها به یکدیگر پیوندخورده، فضایی وسیع و یکپارچه را در دو طبقه پدید می آورند. تالار مانند بسیاری از خانه های تاریخی اصفهان در انتهای خود یک فضای شاه نشین با دو ستون پر تزئین دارد و از ضلع مقابل با ارسی عریض نه دهانه ای به حیاط مشرف می شود. دیوارها و سقف تالار پوشیده از تزئینات نقاشی، گچبری و آینه کاری است و ارسی آن با ارتفاعی معادل دو طبقه دارای گره چینی چوبی و شیشه ها رنگی زیبائی می باشد. در زیر زمین این جبهه یک تالار و دو اتاق سه دری یک متر پائین تر از کف حیاط واقع شده اند. این فضا از اره های بلند کاشی فیروزه ای دارند و به وسیله پنجره های بزرگی از حیاط نورمی گیرند.
حوضخانه مرتفع خانه در گوشه شمال شرقی آن نشسته، در طبقات اول و دوم غرفه هایی پیرامون خود دارد. در طبقه اول ضلع شمالی حوضخانه یک اتاق پنج دری مشرف به آن قرار دارد. ردیف نورگیرهایی به ارتفاع یک طبقه بر فراز حوضخانه این فضا را روشن می کنند. این نورگیرها با شیشه های رنگی متعدد خود در حوض هشت گوش وسط حوضخانه تلالوئی از نور و رنگ ایجاد کرده و به این طریق فضایی دلنشین پدید می آورند. دیوارهای حوضخانه دارای تزئینات گچبری و نقاشی به سبک اروپایی می باشد. بام حوضخانه با شیب چهار طرفه خود حجم شاخصی در مجموعه بنا به وجود آورده است.
در جبهه شرقی خانه، تالاری وسیع و طویل در میانه و دو اتاق سه دری در دو سوی آن قرار دارد. شاه نشین این تالار به صورت اتاق مجزا درآمده با دو اتاق دیگر در طرفین خود ارتباط کامل یافته است. این دو اتاق نیز به نوبه خود با سه دری های این جبهه مرتبطند.
یک ایوان ستون دار فضاهای این جبهه را با حیاط پیوند می دهد. جبهه غربی حیاط نیز نمایی مشابه جبهه شرقی دارد. ایوان های شرقی و غربی حیاط در میانه نما عقب نشسته و به این ترتیب بر محور فرعی حیاط تاکید کرده اند. جبهه غربی شامل چهار اتاق است و برخلاف معمول راهرویی در میان آن قرار گرفته است. با توجه به فضاهای جبهه شرقی به نظر می رسد جبهه غربی نیز تالاری در میانه خود داشته و بعد ها این تالار به دو اتاق و راهروی بین آنها تبدیل شده است.
بخش عمده جبهه جنوبی دیواری است که مشابه جبهه مقابل خود نماسازی شده و تنها دو اتاق سه دری به نام اتاق عکس و اتاق آینه در دو انتهای این جبههقرار گرفته اند. اتاق آینه دارای تزئینات فراوان آینه کاری، پچبری و نقاشی می باشد ولی اتاق عکس آسیب دیده و از تزئینات آن چیزی بر جای مانده است. آشپزخانه مانند خانه های تاریخی اصفهان در گوشه جنوب غربی قرار دارد و از سه بخش شربت خانه، فضای پخت و پز و انبار تشکیل شده است. حیاط خانه با حوضی وسیع و صلیبی شکل در وسط و چهار باغچه اطراف آن صورتی مرکز گرا به خود گرفته است.
جداره های حیاط دارای ازاره های سنگی حجاری شده می باشد و قطعات کاشی و چوبهای تزئینی بکار رفته در نماهای مختلف آن موجب ایجاد هماهنگی در کل حیاط شده است. ورودی خانه در گوشه شمال غربی واقع دارای سر در بزرگ و مجللی است که قوس نیمدایره ای بر فراز آن جلوه گیری می کند. وجود این قوس موجب تمایز سردر این خانه از سایر خانه ها شده است. مجموعه ورودی شامل هشتی و دالان هایی است که یکی از آنها به گوشه حیاط راه می باید و دیگری به فضای اصطبل در شمال خانه منتهی می شود. در حال حاضر این خانه بعنوان موزه مورد استفاده قرار گرفته است. بعد از بازدید از این خانه تاریخی می توانید در یه هتل سنتی که در نزیدیک این خانه است به نام هتل سنتی اصفهان اقامت داشته باشید.
آدرس خانه مشیر الممالک، خیابان هاتف، خیابان گلبهار، کوچه مشیر
شماره تماس، 03132223230
مبلغ ورودی، 10000 تومان
خانه تاریخی حاج حسن غفوری (قزوینی ها)
این خانه تاریخی از دو حیاط بیرونی و اندرونی تشکیل شده که فضاهای مختلف خانه پیرامون آن واقع شده اند. جبهه شمالی هر دو حیاط از سایر جبهه های آنها مرتفع تر و مهم تر است و قرار گیری حوض در مقابل این جبهه ها تاکیدی بر اهمیت آن هاست. در جبهه شمالی حیاط اندرونی (حیاط بزرگتر)، تالاری صلیبی شکل در میانه با دو اتاق در طرفین دیده می شود. این تالار ارتفاعی معادل دو طبقه و سقفی گنبدی با تزئینات مقرنس دارد. اتاق های دو سوی تالار مستطیل شکل بوده و پوشیده از تزئینات گچبری در دیوارها و سقف هایشان می باشند. فضای تالار و اتاق ها از یک سو با ارسی های مرتفع و زیبایی به حیاط باز می شوند و از سوی دیگر به وسیله درهایی با تزئینات گره سازی و شیشه الوان با یکدیگر پیوند می خورند. این اتاق ها همچینین با اتاق هایی که در گوشه های حیاط واقع شده اند نیز مرتبط می باشند. بدین ترتیب مجموعه تالار و اتاق های این جبهه فضای یکپارچه و وسیع را به وجود می آورند که سراسر جبهه شمالی را در بر می گیرد. وجود سه ارسی با وسعت و ارتفاع زیاد نمای این جبهه را از سایر نماهای حیاط متمایز کرده است. این ارسی ها اگر چه در مقابل فضاهای متفاوتی واقع شده اند، ولی کاملا مشابه یکدیگر بوده و نما را به سه بخش مساوی تقسیم می کنند.
جبهه غربی حیاط اندرونی شامل تالاری شاه نشین دار در میانه و دو اتاق سه دری در دو سوی آن است که ایوانچه ها و راهروهایی مابین آنها قرار گرفته اند. تالار این جبهه در سقف و دیوارها تزئینات گچبری و آینه کاری دارد و توسط ارسی وسیعی به حیاط اشراف می یابد. جبهه شرقی این حیاط نیز شامل یک تالار و یک اتاق سه دری و ایوانچه ها و طاقنماهایی است که نمای این جبهه را مشابه و قرینه نمای روبروی خود ساخته اند. رواق جبهه جنوبی حیاط نیز تقسیمات نمای مقابل خود را تکرار می کند. فضاهای آشپزخانه و خبازخانه در پشت این رواق قرار گرفته اند و ارتباط مستقیمی با حیاط ندارند.
سه جبهه شمالی، شرقی و غربی حیاط اندرونی فضاهایی در زیرزمین دارند که از طریق پنجره های مشبک چوبی از حیاط نور می گیرند. ازاره های سنگی حجاری شده در پایین نماهای حیاط و طره های چوبی تزئینی در بالای دیوارها، نماهای پیرامون حیاط را به یگدیگر پیوند داده است.
حیاط بیرونی (حیاط کوچکتر) در شرق حیاط اندرونی قرار دارد و نسبت به حیاط بزرگتر اندکی چرخیده است. جبهه مشترک بین دو حیاط به گونه ای طراحی شده که هندسه هر دو حیاط حفظ شده و مخاطب به هیچ وجه این شکستگی را در درون خانه احساس نمی کند. در طرح این جبهه یک اتاق از هر حیاط حذف شده بجای آن با ایجاد ایوان و طاق نما، تشابه نماها با جبهه مقابل آن در حیاط حفظ شده است.
جبهه شمالی حیاط بیرونی شامل تالاری به ارتفاع دو طبقه در میانه و دو ایوانچه در طرفین تالار است که در طبقه دوم، روی ایوانچه ها، دو اتاق گوشوار واقعند. تالار و اتاق های گوشوار آن توسط پنجره های وسیع چوبی به حیاط می نگرند. در جبهه جنوبی نیز یک ایوان در میانه و یکی اتاق سه دری تقسیماتی مشابه نمای مقابل خود به وجود آورده اند. وجود دو ایوانچه کم عمق در طرفین نمای این جبهه صورتی متقارن به کل نما داده است. بدین تریتب در دو جبهه شمالی و جنوبی، فضاهایی متفاوت نماهای متقارن و مشابه یکدیگر دارند.
در جبهه غربی حیاط بیرونی، تالاری صلیبی شکل قرار دارد. این تالار از طریق سه در مجاور یکدیگر با اتاق سه دری در ضلع جنوبی خود ارتباط کامل یافته است. جبهه شرقی این حیاط اگر چه نسبت به بقیه بنا متاخر به نظر می رسد ولی در تقسیمات نما با جبهه مقابل خود هماهنگی دارد. این جبهه شامل سه اتاق و ایوانی ستون دار در مقابل اتاق میانی است.
در بخش جنوبی خانه حیاطی خدماتی قرار گرفته که سه اتاق در شمال و یک فضای اصطبل در غرب خود دارد. ورودی اصلی خانه در گوشه جنوب شرقی آن واقع است که متشکل از بالانی بسیار طویل و یک هشتی می باشد. ورودی به بخش بیرونی خانه در ابتدای دالان و دسترسی به حیاط اندرونی و حیاط خدماتی پس از عبور از دالان و رسیدن به هشتی میسر می باشد. اخیرا ورودی دیگری در ضلع شمالی خانه ایجاد شده که به دلیل پایین بودن سطح کوچه به زیر زمین بخش اندرونی راه می یابد. اداره میراث فرهنگی استان اصفهان در این خانه مستقر می باشد و در سالهای اخیر مرمتهای زیادی در بنا صورت گرفته است.
هتل طلوع خورشید اصفهان نیز در چند قدمی این خانه قرار گرفته است. که خود این هتل نیز یک خانه قدیمی و زیبا است.
آدرس، خیابان ابن سینا، کوچه شهشهان، کوچه مسجد جامع
خانه تاریخی سرای بدیع (حاج رسولی ها)
تاریخ بنای این خانه احتمالا اواخر دوران زندیه می باشد و بانی آن بزرگ خاندان حاج رسو لیها و از تجار معتبر اصفهان بوده است. فضاهای خانه در چهار سوی حیاطی مستطیل شکل واقع شده اند. چهار تالار خانه که در میانه چهار جبهه حیاط قرار گرفته اند، پوشیده از تزئینات مقرنس، قطاربندی،گچبری، طلاکاری و نقاشی روی گچ می باشند و ضلع مجاور حیاط هر چهار تالار را ارسی ظریف و زیبایی پوشانیده است. قسمتهای مختلف خانه و تزئینات آن آسیب زیادی دیده اند و از جمله ارسی های متعدد آن در اثر رطوبت و موریانه متحمل خسارت های فراوان شده اند.تالار جبهه شمالی از سایر تالارها وسیع تر بوده، قسمت اعظم این جبهه را اشغال کرده است.
این تالار از سوی ضلع بزرگتر خود توسط ارسی بسیار وسیعی به حیاط خانه مشرف می شود و از سوی مقابل یعنی در انتهای شاه نشین به وسیله ارسی دیگری به حیاط اندرونی خانه باز می شده که به این ترتیب بین دو حیاط خانه واقع بوده است. امروزه بخش اندرونی خانه تاریخی کاملا تفکیک شده و بصورت خانه مستقلی در آمده است.دسترسی به این تالار از طریق کفش کن های دو سوی آن میسر می وشد. در طبقه دوم، روی کفش کن ها اتاق های گوشواری واقع شده که توسط ارسی هائی از یک سو به تالار و از سوی دیگر به حیاط اشراف دارند.
جبهه جنوبی خانه نیز شامل تالار و دو اتاق سه دری در طرفین آن است که دو کفش کن این فضاها را از یکدیگر جدا می کنند. در طبقه دوم اتاق های سه دری، دو اتاق دیگر واقعند که تا روی راهروهای کفش کن طبقه پائین ادامه می یابند و به تالار مشرف می شوند. این اتاق ها نیز از جهت دیگر به حیاط خانه های تاریخی دید دارند. جبهه های شرقی و غربی نیز دارای همین ترکیب یعنی بک تالار در میانه و دو اتاق در طرفین آن و راهروهای کفش کن بین این فضاها می باشند.
تالارهای دو جبهه شرقی و غربی ارتفاعی معادل دو طبقه دارند و روی اتاق های سه دری اتاق های دیگری قرار گرفته اند. این تالارها ارسی های مرتفع و وسیعی به سوی حیاط دارند که ارسی تالار غربی به کلی تخریب شده است. فضاهای خدماتی شامل آشپزخانه و محل پخت نان در پشت فضاهای اصلی این جبهه قرار دارند.
ورودی خانه در گوشه جنوب غربی شامل سردر و هشتی است و به گوشه حیاط راه می باید. در طبقه دوم هشتی اتاقی قرار دارد که با اتاق گوشوار جبهه جنوبی خانه مرتبط است. این خانه تاریخی دارای ورودی دیگری در گوشه جنوب شرقی است که به اصطبل و سپس حیط خانه وارد می شود. تزئینات فراوان گچبری رنگی نماهای حیاط به مرور زمان به صورت قطعاتی از دیوار جدا شده و زیر زمین ریخته اند. ط عملیات بازسازی سال های 1357 و 1364 ه.ش. طرح حیاط خانه که منظری مناسب برای دو تالار اصلی بوجود آورده است، شامل حوض مستطیل طویلی در میانه و چهار باغچه در طرفین آن می باشد. در نزدیکی خانه تاریخی سرای بدیع دو هتل، هتل آزادی اصفهان (3 ستاره) و هتل صبا اصفهان (2 ستاره) قرار دارد.
آدرس، خیابان چهارباغ پائین، کوچه درب کوشک، کوچه حاجیان
تلفن، 03133384338-03133380413-03133380414
خانه حاج مصور الملکی
این خانه تاریخی شامل فضاهای متنوعی است که در چهار سوی یک حیاط مستطیل شکل قرار گرفته اند. مهمترین این فضاها با نمایی متفاوت در جبهه جنوب شرقی خانه جبه ای که در ابتدای ورود به حیاط در چشم انداز مخاطب قرار می گیرد واقع شده است. این جبه شامل تالاری شاه نشین دار به ارتفاع دو طبقه، در میانه و دو اتاق گوشواره طرفین آن در طبقه دوم می باشد. این تالار زیباترین فضای خانه تاریخی است که به تزئینات گچبری رنگی، آینه کاری و مقرنس آراسته شده و از طریق یک ارسی پنج دهنه بزرگ به سوی حیاط گشوده می شود. هر یک از اتاق های گوشواره از یک طرف با ارسی هایی که سراسر عرض اتاق را پوشانیده اند به حیاط دید دارد و از سوی دیگر به فضای تالار باز می شود. وجود ارسی های متعدد در این جبهه که بخش وسیعی از نما را اشغال کرده اند نمایی تقریبا چوبی پدید آورده و آن را از سایر نماهای خانه متمایز کرده است.
وجود تاجی منحنی شکل بر فراز نمای تالار بر اهمیت این بخش از خانه حاج مصور الملکی تاکید می کند. راهرو های مجاور هم در دو طرف تالار این جبهه ورودی های تالار را از سایر فضاهای خانه تفکیک کرده اند.
در گوشه جنوبی خانه تاریخی حوضخانه ای صلیبی شکل به ارتفاع دو طبقه قرار دارد که با حوضی هشت گوشه در میانه نورگیر زیبایی بر فراز سقف، محیطی آرام و مطلوب برای ساکنین خانه فراهم می آورد. دیوار ها و سقف فضای حوضخانه دارای تزئینات متنوع گچبری و مقرنس می باشند. این حوضخانه در طبقه دوم خود با یکی از اتاق های گوشوار جبهه جنوب شرقی خانه مرتبط است. گوشوار دیگر این نیز از یک سو به حیاط کوچکی در طبقه دوم گوشه شرقی خانه دید دارد.
مجموعه فضایی مهم دیگر خانه در شمال غربی آن واقع است و تالاری کم ارتفاع میانه دارد که شاه نشین انتهای آن به صورت اتاقی مجزا درآمده است. در طبقه دوم این جبهه و روی تالار یک مهتابی وسیع قرار گرفته که موجب گشوده شدن حیاط خانه در طبقه دوم شده و به آن شکل خاصی بخشیده است. دو اتاق که در طبقه دوم گوشه های شمالی و غربی خانه قرار گرفته اند، به این مهتابی گشوده می شوند. ایوان کم عمق ستون داری در انتهای مهتابی و در محور اصلی حیاط در واقع شاه نشینی برای مهتابی پدیدی آورده است.
هر یک از دو جبهه شمال شرقی و جنوب غربی خانه حاج مصور الملکی دارای یک تالار در میانه و دو اتاق سه دری در طرفین خود می باشد. این تالارها ارتفاعی معادل دو طبقه دارند و توسط یک ارسی چوبی به حیاط مشرف می بانشد. روی اتاق های سه در این جبهه ها اتاق های دیگری قرار دارند که از حیاط نور نمی گیرند. نماهای این دو جبهه کاملا مشابهه یکدیگرند. ازاره سنگی حجاری شده در پاوین نماهای پیرامون حیاط و تزئینات آجر کاری در بالای دیوارها موجب شده نماهای جبهه های مختلف خانه یکپارچه گردند.
ورودی اصلی خانه های تاریخی اصفهان از جمله خانه حاج مصور الملکی در گوشه شمالی آن دارای سر در و هشتی مشترک با خانه های مجاور استو پس از عبور از دالان عمود بر هم به گوشه حیاط راه می یابد. ورودی ساده تری در جبهه شمال شرقی توسط دالانی به گوشه حیاط منتهی می شود. این ورودی در مسیر خود دسترسی به تالار این جبهه خانه را نیز میسر می سازد. همچنین ورودی دیگری از طریق یک دالان مستقیما به گوشه شرقی حیاط می رسد. حیاط حوض بزرگی در مقابل تالار جبهه جنوب شرقی دارد و دو باغچه ممستطیل شکل در دو طرف محور اصلی حیاط قرار گرفته اند.
آدرس، خيابان آيت اله كاشانی، كوچه شهيد اصفهانی، كوي محله نو، بن بست پشت بيمارستان كاشانی، خانه حاج مصور الملکی