فال کوزه
یزد-یزدزرتشتيان به اين آيين (چك و دوله) ميگويند و يكي از مراسمي است كه در جشن تيرگان اجرا ميشود و هنوز هم كمابيش رايج است. در اين جشن، زرتشتيان يك روستا يا يك محله، روز قبل از جشن تيرگان دوشيزه خردسالي را بر ميگزينند

و كوزه سفالي سبزرنگ و دهانگشادي به او ميدهند كه (دوله) نام دارد. وي اين ظرف سفالي را از آب پاك سرچشمه قنات پر ميكند، سپس دستمال سبز ابريشمي را بر دهانه آن انداخته و گره ميزند. آنگاه دوله سفالين را به نزد تمام افرادي ميبرد كه آرزويي در دل دارند و مايلند در مراسم (چك و دوله) شركت كنند. آن افراد بايد شيء چون انگشتر، گوشواره، سنجاق، موگير و سكه و مانند آنها را در آب (دوله) بيندازند. آن دختر، (دوله) را بر زير درختي همیشه سبز چون مورد و سرو ميبرد و در آن محل به حال خود وا ميگذارد. در روز جشن تيرگان، همه كساني كه در دوله، شيء را انداخته و آرزويي داشتهاند در محلي گرد هم ميآيند. دوشيزه ياد شده دوله را از زير درخت سبز به ميان جمع برميگرداند. در فالگيري به روش (چك و دوله) بانوان با صداي بلند و به نوبت دوبيتيهايي كه به ياد دارند ميسرايند. سپس دوشيزه خردسال، در پايان سرودن دوبيتيها، دست خود را به درون دوله فرو ميكند و به دلخواه، يكي از اشياء داخل آن را بيرون ميآورد. كه به اين ترتيب، صاحب آن در مييابد كه شعر و بيت خوانده شده مربوط به نيت و آرزوي او بوده است.
